آنالیز ادرار و مدفوع
بخش آنالیز ادرار و مدفوع | تشخیص بیماری‌ها از طریق ساده‌ترین نمونه‌ها
بخش آنالیز ادرار و مدفوع یکی از پایه‌ای‌ترین و در عین حال پراهمیت‌ترین بخش‌های تشخیص آزمایشگاهی است. با بررسی دقیق این دو نوع نمونه، می‌توان اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد کلیه‌ها، کبد، دستگاه گوارش، دستگاه ادراری و سیستم ایمنی بدن به‌دست آورد.
🔬 آزمایش آنالیز ادرار چیست و چه چیزی را نشان می‌دهد؟
آنالیز ادرار (Urinalysis) شامل بررسی فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی ادرار است. این آزمایش در تشخیص و پایش بسیاری از بیماری‌ها نقش دارد؛ از جمله:
• عفونت‌های ادراری (UTI)
• بیماری‌های کلیه (نظیر گلومرولونفریت، سنگ کلیه، نارسایی کلیه)
• دیابت و کنترل قند خون
• اختلالات کبدی
• بررسی وجود خون، پروتئین یا گلوکز در ادرار
• بررسی بارداری (تست hCG در ادرار)
پارامترهای بررسی‌شده در آنالیز ادرار:
• رنگ و شفافیت
• وزن مخصوص (Specific Gravity)
• pH
• گلوکز، پروتئین، کتون
• بیلی‌روبین و اوروبیلینوژن
• نیتریت و لکوسیت
• بررسی میکروسکوپی برای یافتن سلول‌ها، باکتری، کریستال‌ها، گلبول قرمز و سفید
آزمایش آنالیز مدفوع چیست و چه کاربردی دارد؟
آزمایش مدفوع اطلاعات دقیقی درباره سلامت دستگاه گوارش و وجود بیماری‌های انگلی، عفونی یا التهابی ارائه می‌دهد. این آزمایش در تشخیص بسیاری از بیماری‌ها، به‌ویژه در کودکان، بیماران گوارشی و مسافران ضروری است.
مهم‌ترین کاربردهای آنالیز مدفوع:
• تشخیص انگل‌ها و تخم آن‌ها (ژیاردیا، آسکاریس، آمیب، کرمک و...)
• بررسی خون مخفی در مدفوع (FOBT) برای غربالگری سرطان روده
• بررسی عفونت‌های باکتریایی (مانند سالمونلا، شیگلا، کامپیلوباکتر)
• بررسی وجود چربی (در سوءجذب یا بیماری سلیاک)
• بررسی گلبول سفید در مدفوع (برای افتراق عفونت باکتریایی از ویروسی)
• کشت مدفوع در موارد اسهال مزمن یا مقاوم
نمونه‌گیری چگونه باید انجام شود؟
نمونه مناسب برای ادرار:
• ترجیحاً نمونه اول صبح جمع‌آوری شود
• میانه جریان ادرار (midstream) بهترین نمونه برای آزمایش است
• ظرف نمونه باید کاملاً تمیز و درب‌دار باشد
نمونه مناسب برای مدفوع:
• نمونه نباید با ادرار یا آب تماس داشته باشد
• مقدار کم (تقریباً به اندازه یک بند انگشت) کافی است
• برای تست خون مخفی، رعایت رژیم غذایی خاص قبل از آزمایش لازم است (بر اساس توصیه آزمایشگاه)
🧪 آزمایش‌های تکمیلی مرتبط:
• کشت ادرار و آنتی‌بیوگرام
• تست میکروسکوپی تخم انگل سه نوبته
• تست‌های اختصاصی مانند کالپروتکتین مدفوع، الاستاز، و تست‌های ایمنوشیمیایی برای خون مخفی
• آزمایش‌های PCR برای باکتری یا ویروس در مدفوع (در همکاری با بخش مولکولی)
✅ مزایای انجام این تست‌ها در آزمایشگاه پاتوبیولوژی دانش قم :
• تجهیزات دقیق و به‌روز برای آنالیز خودکار و میکروسکوپی
• محیط نمونه‌گیری تمیز و مجزا
• بررسی توسط متخصصین علوم آزمایشگاهی
• تحویل سریع نتیجه و تفسیر مناسب برای پزشک معالج
• امکان نمونه‌گیری در منزل برای بیماران خاص یا سالمند
بیماری‌ها و شرایط قابل تشخیص در بخش آنالیز ادرار
🟡 بیماری‌های کلیوی و دستگاه ادراری:
• عفونت ادراری (UTI)
• پیلونفریت (عفونت کلیه‌ها)
• سنگ کلیه
• گلومرولونفریت
• نارسایی کلیه
• سندرم نفروتیک
• هماتوری (وجود خون در ادرار)
🟣 بیماری‌های متابولیک و سیستمیک:
• دیابت قندی (وجود گلوکز و کتون در ادرار)
• دیابت بی‌مزه (Diabetes Insipidus)
• اختلالات کبدی (وجود بیلی‌روبین و اوروبیلینوژن در ادرار)
• فشار خون بالا (در اثر آسیب کلیوی)
• پروتئینوری (دفع پروتئین در ادرار)
🟢 بیماری‌های مجاری تناسلی مردانه:
• پروستاتیت (التهاب یا عفونت پروستات)
• التهاب مثانه یا پیشابراه
بیماری‌ها و اختلالاتی که در بخش آنالیز مدفوع بررسی می‌شوند
🔴 عفونت‌های گوارشی:
• عفونت‌های انگلی مانند ژیاردیا، آمیب، کرم‌های روده‌ای (آسکاریس، کرمک، تنیا)
• عفونت‌های باکتریایی مانند سالمونلا، شیگلا، کمپیلوباکتر، اشرشیا کلی
• عفونت‌های ویروسی (در همکاری با بخش مولکولی)
🟠 بیماری‌های گوارشی مزمن:
• کولیت اولسراتیو و بیماری کرون (التهاب مزمن روده)
• بیماری سلیاک (عدم تحمل گلوتن)
• سوءجذب و سوءهاضمه (وجود چربی یا ذرات غذایی در مدفوع)
• IBS (سندرم روده تحریک‌پذیر) برای افتراق آن با بیماری‌های التهابی
🟤 بررسی خون در مدفوع:
• پولیپ یا سرطان روده بزرگ (کولون)
• هموروئید (بواسیر)
• زخم معده یا روده
• سقط خفیف خون در دستگاه گوارش فوقانی یا تحتانی
⚠️ همچنین در موارد زیر هم این بخش بسیار کاربرد دارد:
• غربالگری پیش از جراحی یا بستری در بیمارستان
• بررسی سلامت در چکاپ‌های دوره‌ای
• پایش اثربخشی درمان آنتی‌بیوتیکی در عفونت‌ها
• بررسی مدفوع در کودکان دچار سوءتغذیه یا رشد غیرطبیعی
• ارزیابی در مسافران با اسهال طول‌کشیده یا تب مکرر
